Изҳороти ташкилотҳои байналмилалӣ дар бораи дастрасӣ ба иттилоот дар давраи пандемия
COVID-19: Ҳукуматҳо бояд ҳангоми пандемия, дастрасӣ ва ҷараёни озоди иттилоотро дастгирӣ ва ҳифз кунанд, мегӯянд коршиносони байнулмилалии озодии ВАО. Дар партави қонуншиканиҳои афзоянда, ки аз пандемия COVID-19 ба амал омадаанд, нозирон оид ба озодии баён ва озодии васоити ахбори омма барои Созмони Милали Муттаҳид, Комиссияи байниамрикоӣ оид ба ҳуқуқи инсон ва намояндаи озодии васоити ахбори оммаи Созмони Амният ва Ҳамкорӣ дар Аврупо изҳороти муштарак доданд: “Мо нигарониҳои ҷиддии одамони тамоми ҷаҳон дар муқобили пандемияи COVID-19 дорем. Дар чунин замони ҷиддӣ, мо кӯшишҳои мутахассисони соҳаи тандурустии давлатӣ ва ҳукуматҳоро барои таҳия ва татбиқи стратегияҳо оид ба ҳифзи саломатии инсон ва ҳаёти одамон пурра дарк ва дастгирӣ менамоем. Ҳуқуқи бунёдӣ ва ҷудонопазири зиндагӣ ба хатар таҳдид мекунад ва аз ҳукуматҳо талаб карда мешавад, ки ҳифзи онро таъмин кунанд.
«Саломатии инсон на танҳо аз кӯмаки тиббии дастрас дастрас аст. Он инчунин аз дастрасӣ ба иттилооти дақиқ дар бораи табиати таҳдидҳо ва чӣ гуна муҳофизат кардани худ, оила ва ҷомеаи шумо вобаста аст. Ҳуқуқ ба озодии баён, ки ҳуқуқи ҷустуҷӯ, гирифтан ва интишори маълумот ва ғояи ҳама гуна намуди онро, новобаста аз сарҳад, тавассути ҳама гуна васоити ахбори омма, ба ҳама паҳн карда мешавад ва дар ҳама ҷо паҳн карда мешавад ва танҳо метавонад маҳдудиятҳои маҳдуд дошта бошад. Дар робита ба ин, мо даъват менамоем:
“Аввалан, муҳим аст, ки ҳукуматҳо дар бораи табиати таҳдиди коронавирус маълумоти дақиқ диҳанд. Мувофиқи қонунҳои ҳуқуқи инсон, ҳукуматҳои тамоми ҷаҳон вазифадоранд, ки маълумоти боэътимодро дар ҳама шаклҳои дастрас таъмин кунанд, бо таваҷҷӯҳи махсус ба таъмини дастрасӣ ба иттилоот барои шахсони дорои дастрасии маҳдуд ба Интернет ё дар ҳолатҳое, ки маъюбӣ дастрасиро мушкил мекунад.
“Дуввум, дастрасӣ ба Интернет дар шароити бӯҳрон аҳамияти ҳалкунанда дорад. Муҳим аст, ки ҳукуматҳо аз бастани дастрасии интернет худдорӣ кунанд; дар ҳолатҳое, ки Интернет баста шудааст, ҳукуматҳо бояд дастрасии фавриро ба хидмати зудтарин ва ҳамаҷонибаи Интернет таъмин кунанд. Хусусан дар ҳолати фавқулодда, вақте ки дастрасӣ ба иттилоот бениҳоят муҳим аст, маҳдудиятҳои васеъ барои дастрасӣ ба Интернет аз нуқтаи назари тартиботи ҷамъиятӣ ё масъалаҳои амнияти миллӣ асоснок карда намешаванд.
«Сеюм, ҳуқуқи дастрасӣ ба иттилоот маънои онро дорад, ки ҳукуматҳо бояд барои ҳифзи кори журналистон саъю кӯшиши махсус ба харҷ диҳанд. Журналистика дар ҳолатҳои изтироб дар соҳаи тандурустӣ нақши муҳим мебозад, хусусан вақте ки он ба огоҳонидани аҳолӣ аз иттилооти муҳим ва назорати амалҳои ҳукумат равона карда шудааст. Мо аз ҳама ҳукуматҳо даъват менамоем, ки қонунҳои озодии иттилоотро боэътимод татбиқ кунанд, то дастрасии ҳама одамон, хусусан журналистон ба иттилоот таъмин карда шавад.
"Чорум, мо нигароние дорем, ки иттилооти бардурӯғ метавонад боиси мушкилиҳои саломатӣ, ваҳм ва нооромиҳо гардад. Дар робита ба ин, муҳим аст, ки ҳукуматҳо ва ширкатҳои интернетӣ пеш аз ҳама мушкили дезинфатсиониро тавассути пешниҳоди иттилооти дуруст ҳал кунанд. Ин метавонад шакли паёмнависии боэътимоди ҷамъиятӣ, дастгирии эълони хадамоти давлатӣ ва дастгирии фаврӣ барои пахши хадамоти давлатӣ ва журналистикаи маҳаллӣ (масалан, тавассути таблиғи тандурустии ҳукумат) дошта бошад.
Истифодаи чораҳои дигар, ба монанди истихроҷи мундариҷа ва сензура, дастрасиро ба иттилооти муҳим барои саломатии мардум маҳдуд мекунад ва бояд танҳо дар ҳолати риояи меъёрҳои зарурат ва таносуб иҷро карда шавад. Ҳама гуна кӯшиши ҷинояткории иттилооти пандемия метавонад ба маълумоти институтсионалӣ эътимод дошта, дастрасиро ба маълумоти боэътимод ба таъхир андозад ва ба озодии баён таъсири манфӣ расонад.
“Панҷум, мо медонем, ки истифодаи афзояндаи воситаҳои технологияи назорат барои пайгирии паҳншавии коронавирус. Гарчанде ки мо зарурати кӯшишҳои фаъолро дар мубориза алайҳи пандемия медонем ва дастгирӣ менамоем, инчунин истифодаи ин воситаҳо ҳам аз ҷиҳати таъинот ва ҳам вақт маҳдуд аст ва ҳуқуқи шахс ба ҳаёти шахсӣ, хилофи табъиз, ҳифзи рӯзноманигорон, манбаъҳо ва дигарон хеле муҳим аст. озодиҳо бояд қатъиян ҳифз карда шавад. Давлатҳо инчунин бояд иттилооти шахсии беморонро ҳифз кунанд. Мо даъват менамоем, ки ҳама гуна истифодаи ин технология ба меъёрҳои қатъии муҳофизат мувофиқат кунад ва танҳо мутобиқи қонунҳои миллӣ, ки бо стандартҳои байналмилалии ҳуқуқи инсон мутобиқанд, дастрас бошанд.
"Дар хотима, мо ба ҳама кормандони соҳаи тиб ва тандурустӣ, ки худро дар мадди аввал мегузоранд, ташаккур мегӯем."
* Коршиносон: Дэвид Кэй, гузоришгари махсус оид ба пешбурд ва ҳифзи ҳуқуқ ба озодии ақида ва баён; Ҳарлем Десир, намояндаи САҲА оид ба озодии ВАО ва Эдисон Ланза, гузоришгари махсус оид ба озодии баён, IACHR.
https://www.osce.org/representative-on-freedom-of-media/448849
